Karşısındaki kişiyle yüzleşmekten kaçınan pasif agresif bireylerin suçlanma korkusu, yetersizlik gibi duygularla boğuştuğunu dile getiren uzmanlar, bu kişilerin öne çıkmak ve sorumluluk almak istemediklerini de söylüyor.

Pasif agresif kişilik özelliği olan bireylerin çevresiyle ve hatta yakınlarıyla dahi uzun soluklu ve sağlıklı ilişki sürdürebilmelerinin güç olduğunu da kaydeden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Abartılı alınganlık, mesafeli davranma, somurtkanlık, hazır ve bitmek bilmeyen mazeretler, bilinçli yanlışlar yapma, değişime direnç, yakın ve samimi ilişkilerden kaçınma bu bireylerde sıklıkla gözlemlenen diğer davranış örüntüleridir.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, pasif agresif kişilik bozukluğuna ilişkin değerlendirmede bulundu.

Pasif agresif kişilik bozukluğu nedir?

Pasif-agresif davranışlar sergileyen kişilerin kendilerini güvenli şekilde ifade edemediklerini, isteklerini, olumsuz duygularını, düşüncelerini konuşmak, paylaşmak yerine sessiz kalmayı, dolaylı ya da imalı şekilde ifade etmeyi tercih ettiklerini kaydeden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Karşısındaki kişiyle yüzleşmekten kaçınan pasif agresif bireyler suçlanma korkusu, yetersizlik gibi duygularla boğuşurken öne çıkmak ve sorumluluk almak istemiyorlar.” dedi.

Pasif ama sessiz saldırganlar!

Bu kişilerin iç dünyasında yaşadığı agresif duygu ve düşüncenin dışa yansımasının pasif ve sessiz saldırganlık şeklinde olduğunu dile getiren Dr. Erman Şentürk, şöyle devam etti:

“Bu sessizliğin sonucu olarak kişinin düş kırıklığı, üzüntü, kızgınlık, sinirlilik, tahammülsüzlük gibi duyguları katlayarak artmakta ve karşı tarafa doğrudan ya da dolaylı olarak yansımaktadır. Bu zamanla ilişkilerde bir duygusal istismar biçimine dönüşebilir. Pasif agresif kişilik özelliği olan bireyler, karşısındakinin kızgınlığını görmezden gelirken sorumluluk almaktan kaçınma, daha çok karşı tarafı suçlama, sorumlu tutma eğilimindelerdir. İletişimin bozulması kaygısını taşımazlar.

Abartılı alınganlık gösterirler

Bu nedenle pasif agresif kişilik özelliği olan bireylerin çevresiyle ve hatta yakınlarıyla dahi uzun soluklu ve sağlıklı ilişki sürdürebilmeleri güçtür. Abartılı alınganlık, mesafeli davranma, somurtkanlık, takdir görmeme hissi, sürekli mağdur olma düşüncesi, empati kurmakta ve başkalarının düşüncelerini anlamakta zorlanma, hazır ve bitmek bilmeyen mazeretler, bilinçli yanlışlar yapma, değişime direnç, yakın ve samimi ilişkilerden kaçınma bu bireylerde sıklıkla gözlemlenen diğer davranış örüntüleridir.

Pasif agresiflik neden kaynaklanıyor?

Pasif agresiflikte çocukluk döneminde ebeveynlerin, çocuğun duygularını ve düşüncelerini ifade etmelerine izin vermemeleri, baskıcı ve aşırı kontrolcü olmalarının önemli bir etken olduğunu anlatan Dr. Erman Şentürk, şu bilgileri de verdi:

“Aşağılanma, cezalandırma bir müddet sonra pasif bir direnişe sebebiyet verebilir. Dış dünya ile güven bağını yeterince kuramayan bireyde yetişkinliğe geçiş döneminde onaylanma, yeterlilik ve takdir görme gibi ihtiyaçlar ön plana çıkmaktadır. Bu ihtiyaçların şüphecilik ve kontrolcülük ekseninde yönetilmesi kişinin pasif-agresif davranmasına sebep olmaktadır.”

Pasif agresiflik tedavisi nasıl yapılır?

Dr. Erman Şentürk, pasif agresif kişilik bozukluğunun tedavisinde öncelikli olarak psikoterapi önerildiğini ifade ederek, “Psikoterapide, kişinin duygularını ve düşüncelerini sağlıklı bir şekilde ifade etmeyi öğrenmesi hedeflenir. Ayrıca, kişinin çocukluk döneminde yaşadığı olumsuz deneyimleri ve bunlarla başa çıkma yollarını da ele almak gerekir. Bilişsel davranışçı terapi, şema terapi ve psikodinamik terapi yöntemlerinin daha faydalı olduğu biliniyor.” dedi.

Pasif Agresif Ne Demek?

Amerikan Psikoloji Derneği'ne (APA) göre, pasif agresif davranış bozukluğu, "kendine ve başkalarına karşı kararsızlığın, altta yatan olumsuzluğun, etkisiz bir şekilde ifade edildiği ve bu durumun uzun süre devam ettiği bir kişilik bozukluğudur". Yani, kronik ve genellikle esnek olmayan bir davranış biçimidir.

Yine APA tanımına göre, "kararsızlık", bir kişinin kendisine veya bir duruma, olaya veya kişiye karşı çelişkili duygu veya tutumlara sahip olması anlamına gelir. Başka bir deyişle, pasif agresif bir kişi, bir teklifini, davetini olumlu hatta coşkulu bir şekilde karşılamasına rağmen buna uyma konusunda oldukça isteksiz davranıp erteleyebilir ya da iptal edebilir.

Bu kişiler, olumsuz düşüncelerini ve duygularını doğrudan söylemek yerine pasif veya dolaylı olarak anlatmayı tercih ederler. Tüm hüsranlarına ve üzüntülerine rağmen çok neşeli ve tarafsız davranabilirler.

İşler daha da garipleşmeye başladı değil mi? Pasif agresif kişilik bozukluğu detaylarına yakından bakalım.

Birinin Size Karşı Pasif-Agresif Şekilde Davrandığını Nasıl Anlarsınız?

Aslında pasif agresif davranışlar belli bir dereceye kadar hayatın bir parçasıdır. Örneğin, iş yerinde yaşadığın bir problemi müdürünle ya da iş arkadaşlarınla paylaşmaktan çekinebilirsin. İşini kaybetme korkusu ya da arkadaşlıklarının bozulma ihtimali seni yüzleşmekten alıkoyabilir.

Bu yüzden, dolaylı davranışlarla anlatmaya çalışabilirsin. Görevleri erteleyebilirsin ya da verimsiz çalışabilirsin. Fakat bu tutumun uzun süreli çözümsüzlüğü ve seyri bir kişilik bozukluğu olan pasif agresif bir tavır içinde olmana neden olabilir.

Bahsedildiği üzere pasif agresif davranış kendini çok farklı şekillerde gösterebilir. Birinin isteksizliği ya da mutsuzluğu onu pasif agresif kişilik olarak tanımlamamız için yetersiz kalabilir.

Pasif agresif kişilik bozukluğu hakkında daha geniş bir kavrama için aşağıdakilerden kaçını böyle davrandığını düşündüğün birinde gözlemliyorsun, düşün.

• Kendilerinden daha yüksek mevkide olan herkese karşı son derece saygılı davranırlar ancak verilen görevlere karşı oldukça öfkelidirler
• Verilen görevleri zamanında bitirmezler
• Sürekli teşekkür ederler ve minnet duygularını dile getirirler
• Olumsuz bir bakış açıları vardır
• Dış desteğe çok ihtiyaç duyarlar
• Hem çok yakın davranırlar hem de isteksizlerdir
• Genelde seslerini yükseltmezler
• Çok kırılıp alınsalar bile bunu karşı tarafa göstermemeye çalışırlar
• Önce diretirler, sonra kabul ederler ama bulundukları hiçbir ortamdan keyif almayabilirler

Son derece değişken olan ve taban tabana zıt şekilde sergilenen bu davranışların tümü ilişkilerin ve iletişimin temelini derinden sarsabilir. Eğer bahsedilen pasif agresif davranışlardan  birini ya da birkaçını uzun süredir gözlemliyorsan, profesyonel bir yardım almak için zaman kaybetmemelisin.

Pasif Agresif Davranış Örnekleri

Pasif agresif ne demek adım adım daha iyi kavrıyoruz. Pasif agresif kişilik özelliğine sahip kimselerin davranışları çok yönlü ve değişkendir.

Pasif agresif davranış şekillerinin neler olduğunu örneklendirelim.

İltifatlar

Pasif agresif kişilik davranışları örtüktür. Duygu ve düşüncelerini doğrudan ifade etmezler. Bunun yerine karşıdaki insanı kırabilecek ya da kafa karıştırabilecek şekilde anlatırlar. Üslupları her ne kadar ılımlı görünse de sözlerinde her zaman bir iğneleme vardır.

Örneğin, “nihayet kendine uygun birini bulmuşsun.” Bu cümle olumlu gibi görünse de bir önceki birlikteliğin onaylanmadığını, sürekli yanlış insanlarla birlikte olunduğunu ifade eder.

Bu iltifatlar öyle örtülü ve olumlu bir şekilde edilebilir ki sen karşındakinin niyetini çok sonra anlayabilirsin.

İğneleyici Sözler ve Şakalar

Genelde olumsuz duygularını şaka ve iğneleyici sözlerle maskelemeyi tercih ederler. Mesela o gün coşkuyla yaptığın bir aktivite için “ay ne kadar da seviyormuşsun, harika birisin hep böyle tutkulu olduğun şeyleri yap” gibi bir yaklaşımla gelebilirler.

Bu bütünüyle kafa karıştırıcı bir tutumdur.

Dolaylı Yoldan Reddetme

Çoğu zaman “hayır” diyemezler. Bunun yerine istek ve talepleri karşılamaz ya da ertelerler. Örneğin, eşine yarın kargoları alır mısın ya da bu kıyafetleri kuru temizlemeye verir misin dedin, günler geçti ama hala yapmadı.

Eğer bunun gerçekten tembellik ya da unutkanlık gibi sebepten kaynaklandığını düşünüyorsan sorun yok, ancak uzun süreli ve reddedici bir tutum halinde ilerliyorsa pasif agresif davranış örneğidir.